Vinylplaatje 'single' of 'singel'?

Al tientallen jaren gebruik ik het woord ‘singel’ als ik kleine 45-toerenplaatjes bedoel. Het is natuurlijk de vernederlandsing van het Engelse ‘single’, een benaming die in de jaren vijftig werd ingevoerd bij de lancering van de langspeelplaat, om onderscheid te maken tussen het 30-cm-album met meerdere nummers, en het plaatje van 17,5 cm met één (= single) nummer per kant. In de tien jaar dat ik als programmamaker bij een Amsterdamse ziekenomroep werkte en ook daarna wist ik niet beter of je spelde ‘singel’, en daar werd ik door collega’s ook nooit voor op de vingers getikt.

Hoe vreemd ook, bij het schrijven over het singeltje ‘Katootje’, begon ik ernstig te twijfelen. Want je ziet overal ‘single’ in de media, en al betreft het vooral alleenstaanden, het gaat toch knagen. Dat zoeken we op. Ik tik op Google ‘singel’ in, en inderdaad, pas op de negende pagina tref ik een cd-singeltje aan. Op de eerste pagina’s vooral de betekenis van ‘gracht’ en ‘alleenstaande’, en laat ik in dat laatste geval nou altijd hebben gedacht dat deze bevolkingsgroep nog in de Engelse spelling door het leven ging. Zeg, hoe betrouwbaar is die Google eigenlijk?

Vooruit, dan maar de woorden ‘vinyl singel’ op de zoekmachine ingetikt. De helft van de resultaten voor het 45-toerenplaatje levert ‘singel’ op en de andere helft ‘single’, maar boven deze opsomming merkt Google nietsontziend op: ‘bedoelde u: vinyl single’. Tja, en als Wikipedia vervolgens tientallen betekenissen voor singel geeft, behálve die van vinylplaatje, dan weet ik het ook niet meer. Goed, laten we Van Dale-online eens raadplegen. Nee, ook hier uiteenlopende verklaringen voor ‘singel’ behalve die van geluidsdrager. Nu is het gratis gedeelte van Van Dale’s woordenlijst wel beperkt, dus in theorie zou het betaalde deel wel eens de verlangde spelling kunnen verbergen. Wat nu?

Weet je wat, het Groene Boekje staat ook op internet. Als die het niet weet! Er staat in deze lijst weliswaar geen uitleg bij de woorden, maar op enkele twistpunten met het Witte Boekje na is dit toch een officiële bron. Kijk, en nu keert het tij, want over ‘singel’ zonder uitleg erbij kun je nog twisten dat dit niet per se om een vinylplaatje gaat, maar uit het woord ‘singeltjes’ in het Groene Boekje blijkt toch klip en klaar dat het hier geluidsdragers betreft. Het is toch niet aannemelijk dat hier minigrachtjes of alleenstaande kabouters worden bedoeld. Ha, dus eindelijk één officiële instantie die ‘singel’ goedkeurt.

Trouwens, de vorige eeuw had ik nog geen internet, en raadpleegde ik een gedrukt woordenboek Nederlands, ‘de Dikke Koenen’ in de volksmond. Wat lezen we op bladzijde 1113? Naast de betekenis van paardenbuikriem, matrasonderdeel, en gracht om een stad, verklaart Koenen in tweede instantie:
“2 singel m –s grammofoonplaat met één nummer op elke zijde: singeltjes en elpees’ ook single, singletjes.” Met even daaronder:
“single m -s […] z singel, bet 2”. Door de verwijzing ‘z’ (= zie) naar de eerste schrijfwijze mogen we concluderen dat ‘singel’ volgens Koenen de voorkeur geniet boven ‘single’. En dat is nu net het naslagwerk dat ik al jaren raadpleeg.

Kortom, volgens het Groene Boekje is ‘singel’ goed en volgens de Dikke Koenen geniet deze spelling zelfs de voorkeur. Weer wat geleerd.

Nieuwe golf

Toen mijn generatie in 1980 resoluut had besloten dat de Duitse muziek passé was en de Freddy Brecks en Heino’s zelfs niet meer tijdens de AVRO Arbeidsvitaminen te beluisteren waren begon daar ineens een Duitse Golf, die Neue Deutsche Welle te deinen.  We deinden voorzichtig mee, niet meteen voluit. Was het weer niet zo’n commerciële stunt? De Spider Muphy Gang, die we stiekem toch wel heel leuk vonden met Skandal im Sperrbezirk, kon dat wel, hing het er niet tegen aan? Nina Hagen, met haar klassiek geschoolde stem, was dat nou nicht nur vocaal circus sondern auch wel kont tegen de krib?
Van anderen wist je het zeker, dat zat goed. Hoorde je meteen. Ze waren integer, dat hoorde je zo. Maar wat zongen ze eigenlijk?

Hier een stukje tekst, ken je ‘t nog? Wie zijn dit, wat zongen ze (niet gaan googelen, dat is flauw!)

 

   

Nachtrit

Die nacht fietste ik op de dijk en hoorde achter me een brommer naderen, maar niet inhalen. En nog een. Even later werd ik tergend langzaam ingehaald door vier brommertjes met in totaal acht allochtone jongens.

De passagiers bekeken me met een keurende blik. Na een seconde of 10, die wel minuten leken, werd er gas gegeven en scheurden ze weg.

Was ik ontsnapt? Of is het toevallig dat ze op mijn hoogte even op elkaar wachtten? Ik schrik van mijn eigen conclusie.

Stripboekjes van Moccona

In de jaren 60 had ik drie piepkleine stripboekjes met de beknopte levensloop van Jules Verne, Edison en Gallileï. Je kreeg zo’n boekje indertijd bij een pot instantkoffie cadeau. Omdat de boekjes slecht waren gelijmd vielen ze al snel uit elkaar, en na herhaalde reparatiepogingen belandden ze uiteindelijk bij het oud papier.

In 2006 bezocht ik met mijn gabber de Haarlemse Stripdagen, waar een vitrine was te bezichtigen met de verzameling miniatuurstrips van Joost Pollmann. Als vanzelf kwam de herinnering aan die Mocconaboekjes weer boven, terwijl die in de vitrine opvallend genoeg ontbraken. Ik benaderde Pollmann, maar hij kon me helaas niet verder helpen, kende de Mocconaboekjes niet. Ook bij het doorgaans goed ingevoerde Stripantiquariaat Lambiek wist men niets van de minireeks, en toen ik bevriende verzamelaars naar die boekjes van amper 3 centimeter groot vroeg, konden ze me ook niet verder helpen.

Gisteren was het even rustig op mijn werk, en schoten mij die verdraaide boekjes weer te binnen. Vooruit, even googlen dan maar… Bingo! Een informatief stuk over de gezochte stripbiografietjes, geschreven door Eric Erres. Dankzij het dubbeltje op de begeleidende foto werd meteen duidelijk, dat de boekjes geen 3 maar zo’n 5 centimeter groot waren. Maar niet getreurd, verder klopt mijn herinnering helemaal. De schrijver wist bovendien de hand te leggen op een Moccona-advertentie uit 1967, waarin de zeven deeltjes over Edison, Chaplin, Mozart, Jules Verne, Gallileï, Robin Hood en Hercules worden aangeprezen. Ik kwam er vroeger dus nog vier tekort.

Het zou aardig zijn als ik zo’n boekje nog eens in handen kreeg, maar wanneer zelfs deskundigen de miniboekjes niet kennen, dan moet het wel een zeldzaamheid zijn en dat kost doorgaans een lieve duit. Maar dankzij internet hebben we gelukkig de foto’s nog.

Van welke strips smulde jij als kind?

Reclame

Eén van de redenen waarom ik naar de publieke omroepen kijk is dat er minder reclame is en in elk geval geen reclame tijdens de uitzending zelf.
We hebben bij de commerciëlen de reclame op zien lopen tot wel 11 minuten tijdens de Uri Geller show. Je had wel een LOI cursus kunnen doen in die tijd! Films duren ineens de hele avond door alle reclame die telkens wordt uitgezonden.

En nu is de publieke omroep bezig zich net zó te gedragen…
Ik heb het over Nova. Daar worden steeds 3 onderwerpen uitgezonden.
Voor het Journaal van 10 uur worden die onderwerpen aangekondigd met de harde muziek van de leader.
Als het Jounaal afgelopen is, verdomme wéér dat filmpje met de drie onderwerpen en dan de reclame.
De reclame is afgelopen en ja hoor, weer dat filmpje met de drie onderwerpen.

Dan start Nova. Keihard knalt de muziek de kamer in – zacchhtteerr!- waarvan ik elke avond weer denk: van welk ABBA-nummer is dat nou toch gejat?
(Het antwoord is Chirpy Chirpy Cheep Cheep van Middle of the Road uit 1971. Denk ik.) 

En dan komt Clairy. Ik vond haar vader vroeger leuk. Van haar vind ik leuk dat ooit een recensent schreef dat ze eruit ziet alsof ze haar kapsel in de eierstruif heeft gedoopt. We moeten de TV weer harder zetten anders verstaan we haar niet, maar die leader daarnet was ook alweer zó keihard!
Ze vertelt ons even waar de onderwerpen over gaan. Fijn. Hoe lang heb ik nu al zitten kijken naar de aankondiging van de drie grootse onderwerpen waar Nova vanavond aandacht aan gaat besteden? Wil ik eigenlijk nog wel weten wat Clairy me gaat vertellen, met haar zinderende neusvleugels en die stem?

Dan, godbetert, komt tussen onderwerpje 1 en 2 weer een aankondiging voor onderwerpje 3. Ja zeg, hoe vaak heb ik die aankondiging nou al gezien? Hoe interessant het ook is, eigenlijk wíl ik het helemaal niet meer zien! Stop es, Clairy!

Waarom proberen de publieken de commerciëlen na te doen? Doe dat niet, wat je namelijk voor hebt op die anderen is dat je geen reclame hóeft te maken…

Stalin is rock'n'roll

De Russische jeugd leert op school dat Jozef Stalin een oorlogsheld is, die het gruwelijke Nazi-Duitsland op de knieën bracht. Dat ‘Vadertje Stalin’ bovendien massaal dood en verderf onder de eigen Sovjetbevolking zaaide, dat wordt in Russische schoolboeken botweg verdoezeld. Dit overheidsbeleid onder Poetin reikt echter verder, want organisaties die nog aandacht besteden aan het bloedige Stalintijdperk, worden van staatswege steeds vaker aangepakt.

En zo kan het gebeuren dat leerlingen – met hun positieve indruk van Stalin – na hun studie aan de slag gaan bij een reclamebureau, opdracht krijgen een publiciteitscampagne voor Galaxy FM te bedenken, en vervolgens een grappig bedoelde poster vervaardigen van een besnorde massamoordenaar met een Elviskuif.

Dan maar liever Sky Radio.

Van Warmoesgracht naar Plempenpad

"Wat ben je toch veranderd in die jaren,
mijn oude Amstelstad.
Je bent niet meer als toen we kinderen waren,
mijn oude Amstelstad."

Toen de Warmoesgracht (het gele deel deel op de plattegrond en foto) in 1896 gedempt werd om plaats te maken voor de Raadhuisstraat, was de ontsluiting van de Jordaan vanuit het centrum van Amsterdam een feit. De Raadhuisstraat sloot aan op de zeven jaar eerder gedempte Rozengracht, het vroegere Plempenpad, de oorspronkelijke postweg naar Haarlem. 

Maar die aansluiting was minder simpel dan het zo lijkt. Een huizenblok tussen Herengracht en Keizersgracht moest worden doorbroken. En dan nog sloten beide straten niet op elkaar aan. In het midden van de foto is de noodzakelijke bocht mooi te zien.

In die bocht ligt de fotogenieke gallerij, die in 1966 even wereldnieuws was.

 

Kapitein Frans Banninck Cocq

Kapitein Frans Ban- ninck Cocq is zo’n beetje de hoofd- persoon van de Nachtwacht van Rembrandt. Hij staat in het midden met zijn zijn hand opgeheven, fraaie baard en dito sjerp. Links van die man in het witte uniform.

Frans Banninck Cocq was een hele belangrijke man, let op: commissaris van het college van huwelijkse zaken (1632), kapitein vanhet schuttersvendel van de Kloveniersdoelen, raad (1634) enburgemeester van Amsterdam (1650), president van de hoofdingelanden vande Purmer en de Wormer.

Frans bewoonde het huis ‘de Dolphijn’, aan de Amsterdamse singel, nu nr. 140-142. Al  je daar nu langs loopt zie je dat je dat pand kunt kopen. Je kan dus wonen op de plek waar de hoofdpersoon van het beroemdste schilderij ter wereld ‘s morgens zijn ontbijtje at! Maar op internet kun je zien dat het al verkocht is. De vraagprijs was € 1.100.000,- . Het lijkt me fantastisch om in zo’n historisch beladen pand te wonen, maar het parkeren schijnt er niet fijn te zijn.

Wat ze daar aan het doen zijn weet ik niet. Ze zijn er aan het verbouwen of zo, in elk geval zit onderkant er nog even niet uit. Het sousterain zit dichtgespijkerd. Maar je moet een pand dat zowat 400 jaar oud is wel onderhouden, dus in principe is het goed dat daar iets gebeurd. Waarschijnlijk.

Ja, en nu schakelen we even over naar archiefdier Bas Dudok van Heel, verbonden aan het Rijksmuseum in Amsterdam. Met veel speurwerk heeft hij nu alle personen op het schilderij geïdentifideerd.

In Trouw staat:

Rembrandtwatchers zal onmiddellijk opvallen dat de naam van decompagniescommandant licht gewijzigd is. Het is een subtiel verschiltussen Banning en Banninck, maar Dudok van Heel is er achter gekomendat het hier om twee verschillende families ging die zich beiden op hetmilitair vlak niet onbetuigd lieten. Dan is de juiste weergave van denaam natuurlijk niet onbelangrijk.

Maar is nu Singel 142 nog steeds de plek waar de hoofdpersoon van de Nachtwacht zijn eitje at, die heeft trouwens nog een ‘h’ extra, is dat wéér een andere tak in de familie?  Of gaat het intussen om het adres van iemand anders?

 

Ik was een stripfiguur

De afgelopen jaren verkozen krantenlezers tot tweemaal toe ‘Swamp Thing’ als leukste strip. Tegenwoordig kun je deze dagelijkse portie humor in De Pers lezen, op papier gezet door schrijver/tekenaar Floris Oudshoorn, zoals onderstaand beeldcitaat:

Wat jullie echter niet weten is, dat Floris vijftien jaar geleden mijn collega was. In die dagen werkte ik als lay-outer/verslaggever bij een lokaal huis-aan-huisblad. Floris verzorgde daar de gagstrip ‘Later on de redaction’ en een kwis. Foto’s uit die dagen heb ik helaas niet, maar die hilarische tijd komt weer tot leven in Floris’ tekeningen: directeur Ray met zijn zwaar Britse accent, advertentiewerver Aad, striptekenaar Floris (zo’n staartje kon toen nog), en ondergetekende Henk.

Floris’ stijl doet denken aan Mad-tekenaar Sergio Aragones, en zijn humor is absurdistisch. Nu tekende ik zelf een blauwe maandag strips – inderdaad, twaalf ambachten, dertien ongelukken – dus met enige kennis van zaken kan ik je verzekeren het dagelijks produceren van een geslaagde gag alleen voor echte talenten is weggelegd; elke dag een leuke Barrie & Baps zit er gewoon niet in.

Ook een fan van Swamp Thing?

Hans Brinker Symphony

We gaan 40 jaar terug in de tijd:

In een poging de Amerikaanse nr.1-hit ‘Venus’ van Shocking Blue om te zetten in meer Nederlands succes werd in 1970 het puikje van de vaderlandse popmuziek bij elkaar gebracht. Het Nederlandse element werd benadrukt door een lied te maken met een titel, waarmee aan de overkant van de plas direct aan ons landje achter de dijken zou worden gedacht: ‘Hans Brinker Symphony’ naar het jongetje met de vinger in de dijk.

De gelegenheidsformatie ‘Holland’ bestond uit leden van Tee Set, Earth & Fire, Golden Earring, Sandy Coast, The Shoes, Dizzy Man’s Band, Ekseption, Fungus, Casey & The Pressure Group, Bertus Borgers en achtergrondzang van Anita Meyer, Patricia Paay, Yvonne Paay, Ina Arnold en Trudie Huysdens. Voor die tijd een geweldige line up.

En waarom denk ik dan toch: Wat sneu… 
Kijk en oordeel zelf.